Binlerce EYT'li meclisten sorunların yönelik çözüm önersii bekliyor. Ancak bütçe açığında yaşanan artış EYT formülünü zora sokuyor. Meclisten bu konuda bir adım atılması beklenmezken daha erken emekli olmak isteyenler için farklı yöntemlerde mevcut. Erken emekliliğe doğrudan etki eden askerlik ve doğum borçlanması bunların başında geliyor. Prim gün sayısı eksik olan kadınlar doğum borçlanması ile erken emeklilik imkanı kazanıyor. En fazla 3 çocuk için tanınan imkan kapsamında anneler bu sayede 6 senelik doğum borçlanması imkanı kazanmış oluyor. Kadınlara doğum borçlanması imkanı tanınırken erkeklere de askerlik borçlanması imkanı sunuluyor.
EYT KAÇ KİŞİYİ KAPSAYACAK
Emeklilikte Yaşa Takılanlar kelimelerinin ilk harflerinden oluşan kısaltma olan EYT 1999 yılında yapılan yasal düzenleme sonucunda emekli olmak için aranılan prim gün sayısı ve emeklilik yıl süresini doldurmasına rağmen yaş engeline takıldığı için emekli olamayan kişileri kapsamaktadır.
8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olanlar EYT kapsamına girmektedir. EYT son dakika müjdesi gelirse 5 milyon 954 bin 225 kişinin emekli olması bekleniyor.
EMEKLİLİK YAŞI NASIL DÜŞÜRÜLÜR
EYT çıkmazsa emeklilik yaşını düşürmek isteyen kişilerin kullanabilecekleri 6 yöntem şu şekilde sıralanıyor;
Yıpranma Payı!
5 yıla kadar erken emeklilik imkanı sunan yıpranma payı ile 20 sene çalışan kişi 25 sene çalışmış sayılıyor ve 5 sene erken emeklilik müjdesi gelecek.
Malulen Emeklilik İçin 10 Yıllık Sigortalılık Süresi Yetiyor
Yüzde 60 oranında iş gücü kaybı yaşayan kişiler yaş beklemeden malulen emeklilik hakkı kazanıyor. 10 yıllık sigorta süresi, 1800 prim gün sayısı ve yüzde 60 oranında iş gücü kaybı raporu yeterli oluyor.
ENGELLİ HAKKI İLE 16 YILDA EMEKLİ OLMA ŞANSI
Bir diğer seçenekte 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan engelli kişiler yüzde 50 ile 59 arasında çalışma gücü kaybı yaşayanlar için 16 yıllık sigortalılık süresi 3700 gün ile emekli olma fırsatı sunuluyor. Yüzde 40 ile 49 arasında olanlar ise 4100 prim gün sayısı ve 18 yıllık sigortalılık süresi ile emekli olacaklar.
DOĞUM BORÇLANMASI NASIL YAPILIR?
- İster SSK'lı çalışanlar, ister Bağ-Kurlu olanlar, isterse de memur statüsünden çalışan tüm kadınlar doğum borçlanması imkanından yararlanabiliyor.
- Doğum yapan kadının, doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması gerekiyor.
- Sigortalı olunan dönemden önce yapılan doğumlar için borçlanma imkanı bulunmuyor.
- Doğumdan önceki 8 haftalık süre ile çoğul gebelik halinde de 10 haftalık süre ve doğuma 3 hafta kalana kadar çalışılması durumunda ve doğum sonrası süre dahil toplam 2 yıllık süre borçlanılabiliyor.
- Bir doğum için borçlanılacak süre 720 gün.
- En fazla 3 doğum için borçlanma imkanından yararlanılıyor. Böylece ikişer yıllık sürelerle birlikte toplam borçlanma süresi 6 yıl oluyor.
- 3 çocuk için borçlanma yapacak bir kişinin, toplam 2160 (720x3) güne kadar borçlanma imkanı bulunuyor.
- Doğum yaptıktan sonra çalışanın adına yatan prim süreleri borçlanmada dikkate alınmıyor.
- Doğum borçlanmasında bilinmesi gereken en önemli husus, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısına olan katkısıdır. Yoksa doğum borçlanması emeklilik yaşını erkene çekmez. Sadece emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını azaltır.
- Örneğin, 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihinde işe giren bir SSK'lı, 7000 gün prim ödemesi ve 58 yaşını doldurması gerekiyor. Bu çalışanın bir doğum yaptığında, 720 gün borçlanabiliyor. Bu da emeklilik için gerekli prim gün sayısını 720 gün aşağı çekiyor ve emeklilik için doldurulması gereken prim gün sayısı bu sayede 6280 gün oluyor.
- Doğum borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor ve her yıl asgari ücretteki değişikliğe göre borçlanma miktarı da artıyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32'sinin 7,5 katıdır. Bugün için, en düşük tutar aylık 649,44 lira, günlük ise 21,65 liradır.
- 2018 yılı için, 1 çocuk için yapılacak borçlanma karşılığında ödenecek tutar 15.566,64 (720 gün x 21,65 TL) liradır.
ASKERLİK BORÇLANMASI ARANAN KRİTERLER
- Erkekler, er ve erbaş olarak ya da yedek subay okulunda geçen sürelerini emeklilik için borçlanabiliyorlar.
- Askerlik borçlanması en fazla askerlik süresi kadar yapılabiliyor.
- Askerlik borçlanması, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını artırır. Örneğin, emeklilik için gerekli yaş ve prim ödeme gün sayısını yerine getiren erkek çalışanların, çalıştığı süre emekliliğine yetmiyorsa, askerlik borçlanması yaparak bu süreyi tamamlayabilir.
- Emekli olmasına bir yıl kalan bir çalışan, bu süreyi çalışarak geçirmek yerine askerlik süresini borçlanabilir.
- Askerlik borçlanması çalışmaya başlamadan öncesi için de yapılabilir. Şöyle ki; ilk sigortalı girişi 2000 yılında olan biri, askerliğini 1999 yılında yapmışsa, askerliğini borçlanması halinde, emeklilik yaşını da erkene çekebilir. Eğer bir yıllık borçlanma yapılırsa, emeklilik yaşını da bir yaş önceye çeker ve 60 yaşında emekli olunacaksa 59 yaşında emekli olmaya hak kazanır. Askerlik öncesi sigortalı olanlar ise bu haktan yararlanamıyor.
- Askerlik borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor ve her yıl asgari ücretteki değişikliğe göre borçlanma miktarı da artıyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32'sinin 7,5 katıdır. Bugün için, en düşük tutar aylık 649,44 lira, günlük ise 21,65 liradır.
- Örneğin, bir yıl askerlik borçlanması yapacak bir çalışan, 7.902 lira (365x21,65 TL) ödeme yapacaktır.
- Askerlik borçlanmasından yararlanabilmek için kişinin askerde olduğu süre içinde işvereni tarafından sosyal güvenlik kurumuna prim ödenmemesi gerekir. Eğer askerlik süresi içinde prim ödenmişse, ödenen bu primler sosyal güvenlik kurumu tarafından iptal edilir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
Emekli olmak için dilekçe verdim. Dilekçemin kabul edilmesine rağmen sonradan emekli olamayacağıma dair yazı gönderdiler. Sebebi de yaşı büyütmem. SGK'ya gittim, bana emekli olabilmem için 2 yıl daha beklemem gerektiğini söylediler. Bu doğru mu? Mahkemeye versem emekli olamaz mıyım? Sebahattin A.
Yaşı büyüttüğünüzden dolayı emeklilik talebinizin reddedilmesi doğru ve kanun gereği yapılması gereken bir durumdur. Mahkemeye başvurmanız size fayda sağlamaz çünkü bu konuyla ilgili daha önceden Anayasa Mahkemesi kararı var ve bu kararla 'ilk defa sigortalı olunduktan sonra yapılmış yaş düzeltmelerinin emeklilik hesaplarında geçerli sayılmamasının Anayasa'ya aykırı olmadığı' belirtilmiştir. Bu sebeple ilk işe başladığınız tarihte kaç doğumluysanız emeklilikte de bu tarih geçerli olacaktır.
25.09.1973 doğumluyum, 01.11.1995 SSK girişim, 6750 günüm var. 19 ay askerlik yaptım. K.Ş.
İşe girişinize göre 25 yıl, 55 yaş ve 5750 prim gün şartlarına tabisiniz.
İşe girişiniz askerden sonra ise 17.5 aylık askerlik ödeyip 54 yaşa tabi olabilirsiniz. Prim gün sayınız tamamlanmış. Askerliği öderseniz 25.09.2027 tarihinde, ödemezseniz tam bir yıl sonra yani 25.09.2028 tarihinde emekli olabilirsiniz.
23.02.1974 doğumluyum, sigorta giriş tarihim 01.11.1998, 3502 günüm var. Boşluğum çok oldu, askerliğimi borçlanırsam 18 ay, ne zaman emekli olabilirim? T. ORDULU
İşe başlama tarihinize göre 25 yıl, 57 yaş ve 5900 prim gün şartlarına tabisiniz. Askerliği borçlanıp öderseniz 25 yıl, 56 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabi olursunuz. Bu durumda askerliği borçlanıp 1783 gün daha prim ödeyip 5825 günü tamamlayarak 56 yaşınızın dolacağı 23.02.2030 tarihinde emekli olabilirsiniz.
23.03.1974 doğumluyum. İşe giriş tarihim 20.03.1994, 6520 gün SSK primim var. 18 ay askerlik borçlanması yapmadım. 5...217317 Nolu SMS
İşe girişinize göre 25 yıl, 54 yaş, 5675 prim gün şartlarına tabisiniz.
Prim gün sayınız ve 25 yıl şartınız tamamlanmış. 54 yaşınız 2028 yılında dolacak. Bu durumda emekli olacağınız tarih 23.03.2028 olacaktır.
Kaynak: Sabah