Lozan Antlaşması’nın 101. yıl dönümü Atakum Belediyesi, ADD Samsun Şubesi ve SAMSİDER iş birliğinde düzenlenen özel bir programla kutlandı. Etkinlikte, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Kemal Arı, “101. yılında Lozan” başlıklı söyleşi gerçekleştirdi. Tarih alanında kaleme aldığı kitapları okurları için imzalayan Prof. Dr. Arı, söyleşide antlaşmanın önemi hakkında önemli bilgiler verdi. Etkinlikte senaristliğini Turgut Özakman’ın yönetmenliğini ise Ziya Öztan’ın yaptığı, 1988 yapımı “Cumhuriyet” adlı filmin Lozan bölümü gösterildi.
YILDIZ: "GURURLUYUZ VE SEVİNÇLİYİZ"
Programın açılış konuşmasını yapan Atakum Belediye Başkan Yardımcısı Suat Yıldız, “Atakum ilçemiz, Lozan açısında da farklı bir ilçe. Türkiye’de Lozan Antlaşması’nın ve Lozan Konferansı’nın yaşatıldığı ve yaşatılması için de bir parka ismini veren tek ilçe. Onun gururu ve sevinci içerisindeyiz. Sizleri de burada ağırlamaktan müthiş sevinç duyuyoruz. Lozan Antlaşması bizim tarihimizde anılması, yaşatılması gereken Türkiye Cumhuriyeti’nin dünya genelinde ‘Ben varım’ dediği ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının TBMM’de, gazi meclisinde ilk olur verdiği anlaşmalardan biri” dedi.
PROF. DR. ARI: "TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NİN KURULUŞ BELGESİ"
Kutlama programında konuşan Prof. Dr. Kemal Arı, “Lozan, Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu ve Türkiye tarihi açısından çok önemli. Benim çalışma alanlarımla ilgili çok özel bir yanı var. Çünkü ben doktora çalışmamı, 1993’te mübadele konusunda yaptım. Mübadele konusu üzerine, Türkiye’de yapılan ilk akademik araştırmadır. Lozan’ın Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde, çok önemli bir yeri var. Kuruluş tapusu ve belgesi diyoruz. Ayrıca yüzyıllardır devam eden bazı sorunları, çözüme kavuşturan da bir belge. Osmanlı Devleti’ni giderek çöküşe götüren ekonomik, siyasi ve topraklarla ilgili birçok konu 20. yüzyılın başlarında 24 Temmuz 1923’te düğümlenmiş ve artık orada çözüme kavuşturulmuştur” diye konuştu.
Prof. Dr. Arı, antlaşmayla yüzyıllardır devam eden sorunların çözüme kavuşturulduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Mustafa Kemal, Samsun’da Anadolu topraklarına ayak bastığında kafasındaki hedef çok netti. O hedefin doğrudan doğruya Lozan’la ilişkisi vardı. Mustafa Kemal’in kafasındaki düşünce, ‘Hakimiyeti milliyeye müstenit bilakayd ü şart müstakil yeni bir Türk Devleti kurmaktı.’ Milli egemenliğe dayalı, kayıtsız şartsız bağımsız yeni bir Türk Devleti kurmaktan söz ediyor. Bir sistem milli egemenliğe dayanıyorsa, bunun adı Cumhuriyet’tir. Egemenlik erkinin ulusun elinde olduğu bir devlet kurmaktan söz ediyor. Osmanlı Devleti’nin bağımsız olmasını engelleyen, emperyalizmin dayatmalarıydı. Yani Mustafa Kemal, Anadolu’ya geldiğinde hem sultan ve halifeye karşı bir ulusal egemenlik mücadelesini göze almış hem de emperyalizmi, Anadolu bozkırlarında dize getirmek için yemin etmiş ve bu bölgeye gelmiştir. Lozan tam bağımsızlık programının taçlandırıldığı yer. Orada ya alınacak ya da eski alışkanlıklar, düzen devam edecek. Lozan, bu açıdan çok önemli.”
Hasan Ali Yücel Gençlik, Bilim ve Sanat Merkezi’nde gerçekleştirilen programa ayrıca ADD Samsun Şubesi Başkanı Birol Yelekin, siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile çok sayıda vatandaş katıldı.