OMÜ'lü Profesör 2. Beyazid'in Divanını İngiltere'de Buludu

Samsun Haber- 31 yıl Osmanlı padişahlığı yapmış olmasına rağmen şair ve veli kişiliği ile de bilinen Sultan 2. Bayezid, şiirlerini yazarken Adli mahlasını kullandı. Şiirle yakından ilgilenen padişahlardan olan 2. Bayezid'in yazdığı şiirlerden oluşan 'Adli Divanı' ne yazık ki bütünüyle günümüze kadar ulaşamamıştı.

Fakat divan şiiriyle ilgili çalışmalarıyla tanınan ve bu alanda önemli çalışmalara imza atan OMÜ Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yavuz Bayram, çalışmalarında 'Adli Divanı'na denk geldi. Adli Divanı'nın tamamını Türkiye'de bulamayan Bayram, araştırmaları sonucu divanın tamamının İngiltere'de bir kütüphanede olduğunu öğrendi. Uzun süren yazışmaların ardından Bayram, cd içinde divanın bir örneğini British Library’den satın aldı. O dönemde Amasya'da görev yaptığından konu Amasya Valisi'nin kulağına gider. Bayram, Adli Divanı'nı yeni harflere aktardıktan sonra Amasya Valiliği de 2008'de kitabı yayımladı.

Böylelikle bir Osmanlı Padişahı'nın şiir kitabı, yaklaşık 500 yıl sonra 27 yıl valiliğini yaptığı ilde yeniden kültür hayatına kazandırıldı.

"Adli Divanı'nı yayımlamak, Amasya Valiliğine yakışır"

Adli Divanı hakkında bilgi veren OMÜ Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yavuz Bayram, "Adli, 27 yıl Amasya Valiliği ve 31 yıl Osmanlı padişahlığı yapmış olan Sultan 2. Bayezid'in şiirlerinde kullandığı mahlastır. Babası, Avni mahlaslı Fatih Sultan Mehmet; oğlu Selimi mahlaslı Yavuz Sultan Selim; torunu ise Muhibbi mahlaslı Kanuni Sultan Süleyman’dır. Bayezid, tahtta kaldığı süre boyunca çok büyük savaşlara girmemiş; ama kültürel faaliyetlere verdiği destek sayesinde, atalarının fethettiği toprakların Türk-İslam diyarı olmasına çok büyük katkı sağlamıştır.

Tasavvuf ehli bir şairdir. Bu sebeple Bayezid-i Veli ve Bayezid-i Sani olarak da bilinir. Araştırma yaparken divanına denk geldim; ama padişah divanı olduğu için üzerinde mutlaka çalışma yapılmış olacağını düşündüm. Üzerinde çalışılmadığını öğrenince de nedenini merak ettim. Türkiye’de üç nüshasını buldum. Yeni harflere aktarılmamış olmasının nedeninin nüshalarının eksik olmasından kaynaklandığını anladım. Yaptığım araştırmalarda İngiltere’de bir nüsha olabileceğini öğrendim. Nihayet İngiltere'de British Library’de divanın bir nüshasını buldum. İlk başlarda ‘Bizim padişahımızın divanının orada ne işi var?’ diye kendi kendime söylenirken, sonraları eğer bizde kalsaydı büyük ihtimalle bu nüshayı da koruyamayacağımızı düşündüm.

Diğer birçok eserimizi koruyamadığımız gibi. 27 yıl şehzade valilik yapmış ve ardından 31 yıl Osmanlı tahtında oturmuş bir padişahımızın şiir kitabını İngiltere’den parayla satın aldık. Renkli kopyası, o zaman çok pahalı olduğundan, ancak siyah-beyaz kopyasını alabildim. Bu, üzerinde önemle durulması gereken bir husustur. Oradaki yetkililerle uzun yazışmalardan sonra bana bir cd gönderdiler. Cd’yi incelediğimde Türkiye’deki nüshalarda yer alan bütün eksik şiirlerin tamamlandığını gördüm. Ondan sonra bunun kültür dünyamıza kazandırılması gerektiğini düşündüm. Bu arada Mısır’daki bir nüshayı da Hocam Prof. Dr. Ahmet Mermer aracılığıyla temin ettik. Çalışmamı tamamlamak üzereyken zamanın Amasya Valisi Sayın M. Celalettin Lekesiz’in haberi oldu. Çalışmayı inceledikten sonra 'Adli Divanı'nı yayımlamak, Amasya Valiliği'ne yakışır' dedi.

Böylece 'Adli Divanı', İngiltere’deki nüshanın orijinal resimleriyle, eski ve yeni harfli metin olarak kültür dünyamıza kazandırılmış oldu. Bu hikayenin ilginç ve önemli bir tarafı da Amasya'da şehzade vali olarak bulunmuş ve şairleri himaye etmesiyle meşhur olmuş bir padişahın eserinin neredeyse 500 yıl sonra yine bir Amasya valisinin aracılığıyla Amasya Valiliği tarafından yayımlanmış olmasıdır" dedi.