Geçmişe meydan okuyan çarşı: Yabancılar Pazarı

Ruslar piyasayı bilmediğinden fiyatlar oldukça düşüktü. Bu nedenle de gelen ürünler kapış kapış gidiyordu. Oyuncaktan, ev eşyalarına kadar hemen herşey bulunuyordu. Bu pazarlar, üniformasıyla beraber madalyasını da satan askerlere bile şahit olmuştu.  Şehir dışından gelen misafirlerin mutlaka götürüldüğü Rus Pazarı, şimdi yerini tamamen Türklere bıraktı. 

Bir döneme damga vuran Rus Pazarının adı Yabancılar Pazarı olarak değişti. Samsun Yabancılar Pazarı Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Ali Akyüz, şehrin ekonomisine ve kültürüne büyük katkı sağlayan bu pazarın geçmişi hakkında dergimize özel açıklamalarda bulundu.  

“Rus Pazarı 1989 yılında Büyük Otel’in arkasında kurulmuştu. Ticaret yapmak için Karadeniz’e gelen yabancılardan adını alan Yabancılar Pazarı (Rus Pazarı), günümüzde az da olsa Gürcü tüccarlarının da bulunduğu, genelinin ise Türk tüccarlardan oluştuğu, hediyelik eşyadan giyime, balıkçılık malzemelerinden lokantalara kadar çeşitli dükkanları barındıran, Samsun'da görülmesi gereken bir pazar yeridir.

İlk olarak Samsun’daki Büyük Otel’in arkasında kurulu küçük bir alanda 15-20 kişilik bir esnaftan oluşuyordu pazarımız. Gürcüler, Azeriler, Ermeniler ve Ruslar, Samsun’a akın etmeye başladı. Meydanda tezgah açıyorlardı. Biz de onlardan gördük ve yanlarında tezgah açmaya başladık. Daha sonra meydanda işler büyümeye başladı, birçok insan tezgah açmaya başladı. Daha sonrasında meydanı kaplıyoruz diye zamanın Belediye Başkanı Muzaffer Önder, bizi  Valiliğin önündeki ana yola aldı. O caddede 200 kişi falandık. Pazarda  tekstil, çelik eşya, elektronik eşya, kadınlar için takılar, ev aksesuarları yoğun ilgi görüyordu. Yabancılar gece saat 2’de 10-15 tane otobüs geliyordu. Önceleri sadece Samsun’a gelen yabancılar, daha sonra Trabzon, Rize taraflarını da öğrenmeye başladılar. Yabancılar gelsin de ilk malı biz alalım diye gece meydanda beklerdik. Gün geçtikçe 700-800 kişi olmaya başladık.

Çevre illerden de duyan gelmeye başladı, Rus Pazarının adı iyice yayıldı. Türkiye’nin her yerinden ziyaretçilerimiz gelmeye başladı. Artık insanlar sadece alışveriş yapmaya değil ticaret yapmaya da geliyorlardı. Yabancılar evlerindeki muslukları, kapılarının kollarını bile söküp pazara getiriyordu. Malzemeleri çok kaliteliydi, bu yüzden de hemen satılıyordu. Yabancılar da bizler de işi büyüttük.

Karadeniz Bölgesinde Trabzon, Rize, Ordu gibi şehirlerde de bu pazarlardan kurulmaya başiandı ancak, ayakta duramadılar. Şuanda Türkiye’de hizmet veren bu kadar büyük tek Yabancılar Çarşısı olarak biz varız. Trabzon ve Ordu’da çok büyük sıkıntılar yaşandı. Dönemin Belediye Başkanı rahmetli Muzaffer Önder ve Valisi Şinasi Kuş, Rus pazarının yol üstünde olmasını istemedi ve toplu bir yerde düzenli bir şekilde olmamızı istediler. Daha önceden Samsun’a gelen Ruslar daha fazla ileriye gitmek istemiyordu ama Samsun’daki Pazar sayesinde bölgedeki illeri de tanımış oldular. Böylece bir turizmde başlamış oldu. Samsun’daki yoğun talep nedeniyle Rusların ellerindeki mallar  tükendi ve bu seferde Ruslar Samsun’dan Türk mallarını Rusya’ya götürüp satamaya başladı. Böylece karşılıklı bir ticaret başladı.

Rus Pazarlarının ekonomiye  müthiş derecede katkısı olmuştur. Ancak, yaklaşık 10 sene önce dönemin Yabancılar Şube Müdürü burada ‘yabancılar çalışamaz’ dedi. Bu  nedenle de pazarımızdan yabancıları göndermek zorunda kaldık. Trabzon ya da çevre illerde böyle bir şey yoktu. Bu durumu toparlayana kadar çoğu yabancımızı göndermek zorunda kaldık.

Tekrar yabancıların buraya gelmesi için girişimlerde bulunduk ama başaramadık. Çarşının çadırda olduğu dönemlerde bir sel felaketi yaşadık. 2008-2009 yıllarında büyük bir sel olmuştu ve birkaç tane vatandaşımız da bu felakette hayatını kaybetmişti. Bu çarşı çok yağmur, sel ve felaket yaşadı ama ona rağmen dimdik ayakta duruyor. Mağazalardaki mallar ile çarşımızdaki mallar aynı ve biz daha uyguna satıyoruz. Yabancılar Çarşısı olarak Samsun ekonomisine çok büyük katkı sağladık. Çarşı esnafı olarak her zaman birlik olduk. Samsun’ rekabeti getirdik ve Samsun’a güzel bir hizmet sunduk.

Samsunspor’a da çok katkılarımız oldu. Eskiden Samsunspor’a en büyük parayı verenler de bizlerdik. Bugünün parası ile çarşıdan günde 200-300 bin lira para geliyordu.  Özellikle çarşımızı gezmeye gelenler var. Kazandığımız her parayı Samsun’a harcıyoruz. Alışveriş Merkezlerinin açılması ve çoğalması işimize olumsuz bir şekilde yansıdı. Yurt dışı bağlantılı çarşıların merkeze açılması yerli esnafa ihanettir. Bizim gibi küçük esnaf kazanmalıdır.  Sadece Samsun’a değil Karadeniz Bölgesine katkısı olduğunu düşünüyorum.”