Kemik iliği nakli nedir, nasıl yapılır, kimler bağışta bulunabilir?

Samsun haber - Kemik iliği kanseri, kemik iliğinde üretilen hücrelerin aşırı ve kontrolsüz olarak çoğalmasıyla açığa çıkan bir kanser türüdür. Kemik iliği kanseri dediğimizde bir tane hastalık değil çok sayıda farklı hastalık tipi vardır. Bunlardan bir kısmı gerçekten çok yavaş seyirli ve tedavi ihtiyacı görmüyor. Diğer tarafta saatler içinde hastayı ölüme götüren, kanamalar oluşturan tiplerde var. İlik Kanseri çok geniş bir yelpazeyi kapsıyor.

“İleri aşamalarda beyin kanmaları ortaya çıkabiliyor”

Kemik iliği kanserinin nasıl ortaya çıktığından bahseden Samsun Ondokuz Mayıs Tıp Fakültesi Hematoloji Bölümünde görev yapan  Dr. Engin Kelkitli, “Hastalıklarda kemik iliği bulguları ortaya çıkıyor. Kanamalar oluyor. Pıhtılaşmayı sağlayıcı hücrelerin düşmesine bağlı olarak vücudun değişik yerlerinde kanamalar, morarmalar, burun ve ağız içi kanamalar, mide ve kalın bağırsak kanamaları bazen ileri aşamalarda beyin kanmaları ortaya çıkabiliyor. Bazen kırmızı kan düşüklüğüne bağlı halsizlik, çabuk yorulma, bitkinlik görülmektedir. Beyaz kanın düşüklüğüne bağlı olarak vücudun değişik yerlerinde enfeksiyonlar oluyor. Özellikle makat bölgesinde, ağız içinde, ciltte, solunum yollarında enfeksiyonlar oluşabiliyor. Bunun dışında da tüm kanserlerde görüldüğü gibi halsizlik, iştahsızlık, bitkinlik, kilo kaybı gibi bulgular ortaya çıkabiliyor” diye konuştu.

“Her birine ayrı tedaviler var”

Bütün hastaların tedavilerinin farklı olduğundan bahseden Samsun Ondokuz Mayıs Tıp Fakültesi Hematoloji Bölümünde görev yapan Prof. Dr. Mehmet Turgut, “Bunun dışında ilik ve lav sistemini ilgilendiren hastalıklarda da ateş, terleme, iştahsızlık gibi bulgularla ortaya çıkabiliyor. Bunun dışında hastalarda kemik ağrıları sık olarak özellikle lösemilerde ilik kanserlerinde kemik ağrıları oluyor. Vücudun değişik yerlerinde bezelerdeki şişmelere bağlı boyunda, koltuk altlarında, kasıklarda şişmeler olabiliyor. Dalak aşırı derecede büyürse karında şişkinlik, çabuk doyma gibi bulgular ortaya çıkabiliyor. Bir ilik kanseri düşündüğümüz hastalara öncelikle teşhis koyuyoruz. Kemik iliği geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Bunlara öncelikle hastalığın tipini, hastalığı hangi evrede bunları tespit ettikten sonra her birine ayrı tedaviler var. Bir kısmında hiç tedavi etmiyoruz, bir kısmını kemoterapilerle ayaktan tedavi ediyoruz ve bir kısmını da yatırarak tedavi ediyoruz” şeklinde ifade etti.

“Kulaktan duyma bazı olumsuz bilgiler var”

İnsanların ilik naklinin nasıl gerçekleştiğini bilmedikleri ve kulaktan doğma bilgilere inanarak bağış yapmadıklarını söyleyen Turgut, “Günümüzde kemik iliği nakli öncelikli olarak doku grubunun bire bir uyduğu kişilerden yapılmalıdır. Bu dokunun en çok uyma ihtimali olan kişiler kardeşlerdir. Günümüzde Türk toplumunda kardeş sayısı giderek azalıyor. Bu yüzden verici bulunamıyor. Mesela Almanya’da nakille uygun kardeşi yoksa akraba dışı kesimden tarama yapılıyor. Bunun içinde insanlar bağış yapıyorlar. Almanya’da hastaların %80’ini verici bulabiliyor. Çünkü inanılmaz bir bağış yardımı var. Türkiye’de maalesef bağışçı sayısı az. Türk insanında bağışçı olanlarda da sonradan vazgeçme ihtimali var. Kişi kendi kardeşi için bile ilik vermemek için uğraşıyor. Neden çünkü katater takılacak ve bir cihaza girecek ve korkuyor. Kulaktan duyma bazı olumsuz bilgiler var” şeklinde konuştu.

“18-45 yaş arası sağlıklı herkes ilik verebilir”

Başarı oranından bahseden Kelkitli, “Kemik iliği nakli dediğimiz kök hücre naklidir. İki tipi var. Birisi Otolog dediğimiz hastanın kendisinden hücreler toplanıyor. Birde Allojenik dediğimiz hastanın kardeşinden alınan nakil var. Kişinin ne kadar çok kardeşi varsa dokusunun tutma oranı o kadar artıyor. Bağış yapmak isteyenlerin Kızılay’a başvurup 3 tüp kan vermeleri yeterlidir. Daha sonra doku uyumu çıkarsa verebilir mi diye muayneden geçiyor. Doku tutarsa verici tekrar çağırılıyor. Kök hücre aferez cihaz makinesi ile toplanıyor ve Kızılay’da donduruluyor. Daha sonra nakil merkezine gönderiliyor ve hastaya nakil ediliyor. 18-45 yaş arası sağlıklı herkes ilik verebilir. Verici ve alan hasta birbirlerini hiç tanımıyor. Verici ihtiyaç olunca tekrar ilik verebilir” şeklinde ifade etti.

“Daha da artmasını bekliyoruz”

İlik kanseri bağışının biraz daha bilinçli hale getirilmesinden bahseden Turgut, “Samsun’da aylık 6-7 hastamızı nakil için Ankara’ya gönderiyoruz. Bir senede de 70-100 arasında nakil için hasta gönderiyoruz. Bu oran Samsun için gayet güzel. Diğer illere göre de kıyas yaptığımız zaman Samsun’daki bu oranın iyi olduğunu görüyoruz. Daha da artmasını bekliyoruz. İlik kanserinin ve bağış yapma konusunun biraz daha bilinçli hale getirilmesi gerekiyor. Aynı sigarayı bırakmak için yapılan reklamlar gibi ilik kanseri bağışının artırılması içinde reklamlar yapılabilir” dedi.

Haber: Müberra TAŞÇI