Samsun Medicana İnternational Hastanesi'nde görev yapmakta olan Doç. Dr. Adnan Altun bel fıtığı konusuna dair şu ifadelere yer verdi:
Çoğu kişinin hayatının bir döneminde karşılaştığı bel ağrısı, genellikle mekanik bir sorundan kaynaklanır ve hızla iyileşir. Bu durumda hastalar egzersiz yapabilir, zamanla ortaya çıkabilecek atakları önlemek için kaldırma ve hareket tekniklerini öğrenebilir. Diğer potansiyel nedenlerle meydana gelen bel ağrıları ise cerrahi ya da cerrahi olmayan tedavi yöntemlerini gerektirir. Erken teşhisle hastaların bel ağrısı giderilerek yaşam kalitesi yükseltilir.
BEL AĞRISI NEDİR?
Bel ağrısı, kaburgaların altında ve bacakların üstünde herhangi bir yerde meydana gelebilen, akut ya da kronik olabilen ağrıdır. Akut bel ağrısı birkaç gün devam edebileceği gibi birkaç hafta içinde geçebilir. Kronik bel ağrısı ise genellikle birkaç aydan fazla sürer. Nadiren bazı durumlarda yıllarca ağrı hissedilebilir.
BEL AĞRISI NEDENLERİ NELERDİR?
Bel ağrısı birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Çoğunlukla bir yaralanma nedeniyle oluşan kas, tendon ve bağ gerilmesi ya da yırtılmasından kaynaklanır.Hastaların büyük çoğunluğu mekanik nedenlerle bel ağrısı yaşar. Ağır kaldırma ya da eğilme gibi nedenlerle kaslar zorlanır. Ani bir sarsıntı yaşamak, omurilik kemikleri ve dokuları üzerinde stresle ve disklerde hasarla sonuçlanabilir.Bazı durumlarda ise bir veya daha fazla omurilik ekleminin ağrılı dejenerasyonu olan osteoartrit gibi hastalıklar da bel ağrısının nedeni olabilir.Bel ağrısının yaygın nedenleri şunlardır:
- Mekanik ya da fonksiyonel yaralanma
- İltihaplanma
- Kırıklar
- Aktif enfeksiyonlar
- Neoplazmalar ya da tümörler
Disk kayması, siyatik (sıkışmış bir sinir) ya da ankilozan spondilit gibi tıbbi durumlarBu nedenlerin dışında hastalar bel bölgesinde, farklı bir bölgeden yansıyan ağrıyı da hissedebilir. Bu durumda ağrı, belden aşağıya ya da karın çevresine yayılan bir böbrek taşından kaynaklanabilir.Mekanik yaralanmalar burkulmaları, bağlardaki bir gerilme veya yırtılmayı, kemikleri kemiklere bağlayan dokuların zedelenmesini içerir. Ayrıca kaslarda ya da tendonlarda gerilmeler veya yırtılmalar, kasları kemiğe bağlayan dokularda meydana gelen hasarlar nedeniyle de ağrı görülebilir.Travmatik yaralanmalar, spor yaralanmaları, düşme ya da araba kazası gibi ani akut bir olay, omurga hasarına neden olabilir. Bununla birlikte omurga kemiklerinde sıklıkla osteoporozun bir sonucu olan ya da bir kazadan sonra ortaya çıkabilen vertebral kompresyon kırıklar ya da çatlaklar görülebilir. Bunlar da bel ağrısının nedenleri arasında bulunur.Omurların her biri arasında, omurga için yastıklama görevi gören süngerimsi bir ped bulunur. Bu süngerimsi pedlere intervertebral diskler adı verilir. Disk sorunları genellikle bel ağrısına neden olur. Dejeneratif disk hastalıkları, sırt veya boynu hareket ettirebilen disklerdeki aşınma ve yıpranmayı ifade eder. Genellikle yaşlanmaya bağlı, disklerin doğal olarak aşınması nedeniyle meydana gelir ve bel bölgesinde ağrıya neden olabilir.Disklerin sert bir dış kabuğu ve yumuşak bir merkezi bulunur. Disk hernisi olarak da bilinen fıtıklaşmış bir disk ise dış kabuk yırtıldığında, yumuşak ve jölemsi merkez yerinden çıktığında oluşur. Bu madde çevresindeki sinirlere baskı yaparak ağrı yaratabilir.
BEL AĞRISI NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Bel ağrısının teşhis edilmesi için öncelikle hastaların tıbbi öyküsü dinlenir. Fiziki muayene ile röntgen ya da farklı bir görüntüleme testine ihtiyaç olup olmadığı belirlenir. Çoğu durumda, röntgen, manyetik rezonans (MR) ya da bilgisayarlı tomografi (BT) taraması gibi görüntüleme yöntemlerine gerek yoktur.Çoğu zaman hastanın tıbbi geçmişinden yola çıkılarak tanı konur. Bele henüz yayılmayan ağrı, genellikle kas gerginliği ve spazmdan kaynaklanır. Kalçaya ve bacaktan aşağıya doğru yayılan ağrı ise çıkıntılı bir diskin siyatik sinirlere baskı yapması nedeniyle meydana gelir. Omurilikten aşağı doğru pelvisteki çıkış noktasına kadar uzanması ve sinir liflerini siyatik sinire doğru itmesi ile ilişkili olabilir.Siyatik adı verilen sinir sıkışması, belden kalçaya ve bir bacağın aşağısına doğru yayılan, diz altına kadar inebilen ve genellikle lokalize uyuşukluk alanlarıyla karakterize olan ağrıya neden olur. Şiddetli semptomlarda, hasta uyuşukluk ve ağrıya ek olarak güçsüzlük hissedebilir. Bu da hızlı bir değerlendirmeye ihtiyaç olduğunu gösterir.Keskin ağrılar ya da karıncalanma hissi, lomber disk hastalığına işaret edebilir. Gelip geçen, doruğa ulaşan ve birkaç dakika sessizleşen, ardından tekrar doruğa ulaşan bir ağrı, böbrek taşı gibi sırt ağrısının tamamen farklı bir nedeni olduğunu düşündürebilir.Fizik muayene sırasında etkilenen bölgenin belirlenmesi için hastadan bazı şekillerde hareket etmesi beklenir. Bu hareketlere göre omurganın içinden geçen ve omurilik sinirlerini barındıran kanalın daralması olan spinal stenozdan şüphelenilebilir.Tümör ya da enfeksiyondan şüphelenildiğinde tam kan sayımı ve sedimantasyon dahil olmak üzere kan testleri istenebilir.
BEL AĞRISI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Bel ağrısının etiyolojisine ve kronikliğine ve hastaların yaşına bağlı olarak ağrı için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Güvenli ve etkili tedaviyi seçmek için doktorların inflamatuar durumlar, kırık, enfeksiyon gibi olası altta yatan sorunların yanı sıra bel bölgesi ilgili olmayan ve bele ağrı yayan bazı ciddi durumları göz önünde bulundurması gerekir.Mekanik bir nedenden kaynaklanan bel ağrısı, genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine düzelir. Uzun süre ayakta kalmak, iyileşmenin uzamasına neden olabilir.
İyileşmenin hızlanması için aşağıdakiler yapılabilir:
- Günlük aktivitelere devam etmek
- İbuprofen gibi iltihap önleyici ilaçlar kullanmak
- Ağrıyı ve şişmeyi azaltmak için buz kompresi uygulamak
- Eklem sertliğini ya da kas spazmlarını gidermek için bir ısı uygulaması yapmak
- Bazı egzersizler ve esneme hareketleri yapmak
Ağrıların birkaç hafta içinde geçmemesi durumunda farklı tedavi yöntemleri denenebilir:
Grup egzersiz seansları ve fizyoterapiManuel terapi
Hastaların ağrıyla başa çıkmasına yardımcı olacak bilişsel davranışçı terapi (BDT)
Uzun süreli bel ağrılarında, ağrı sinyallerinin gönderilmesini durdurmak için bel bölgesindeki bazı sinirlerin kapatılması
Sırt ağrısının disk kayması gibi tıbbi bir durumdan kaynaklanması ve diğer tedavi yöntemlerinin etkili olmaması durumunda ameliyat
Manuel terapide eğitimli bir terapist bel bölgesinde bulunan kaslara, kemiklere ve eklemlere masaj uygulayarak ağrıların azalmasına yardımcı olabilir.Ameliyatın uygun seçenek olduğu durumlarda aşağıdaki prosedürler uygulanabilir:
- Fıtıklaşmış bir diskin bir kısmının çıkarılması için mikrodiskektomi ya da minimal invaziv lomber diskektomi
- Omurların birbirine kaynaşmasını destekleyen bir kemik grefti olarak da bilinen spinal füzyon
- Daha fazla alan yaratmak, tahrişi ve iltihabı azaltmak için laminanın çıkarılmasını içeren spinal laminektomi
