Yurdumuzda gözlemlenen bunaltıcı sıcaklıklar, sıcak çarpması gibi birtakım rahatsızlıklara önlem alınmasını gerekli kılıyor. Yaz aylarında sıcak çarpmasının sıkça görüldüğü hakkında bilgi veren Erdinç Şengüldür, “İklim değişikliğinin etkileri ile birlikte artık ülkemizin büyük bölümünde yazlar sıcak geçmektedir. Bu durum sıcak çarpmalarını ciddi bir halk sağlığı problemi haline getirmektedir. Vücudumuzun sıcakla mücadele eden savunma mekanizmaları mevcuttur. Sıcakta genişleyen kan damarları ile özellikle cilde daha çok kan pompalanır. Terleme ise diğer önemli bir savunma mekanizmasıdır. Buharlaşan ter ile bir miktar ısı vücuttan uzaklaşır. Dış ortam sıcaklığı vücut ısısını geçtiğinde vücut ısısının dış ortama transferi imkansız hale gelir. Özellikle nemli havalarda buharlaşmanın azalması ile terleme yoluyla ısı transferi güçleşir” ifadelerini kullandı.
VÜCUT ISISININ ARTMASINDAN EN ÇOK BEYİN VE SİNİR DOKULARI ETKİLENİYOR
Vücut ısısının artması sonucunda başta beyin ve sinir dokuları olmak üzerine bütün sistemimiz üzerinde olumsuz etkilere neden olduğunu dile getiren Şengüldür, “Savunma mekanizmaları, vücudu sıcaktan koruma konusunda yetersiz kalmaya başladığında sıcak çarpması riski ortaya çıkar. Sıcak çarpması, sıcak maruziyetine bağlı gelişen, hayati tehlike oluşturan ciddi bir klinik tablodur. Sıcak maruziyeti, bilincin bozulması ve vücut ısısının 40 derecenin üzerine çıkması olarak tanımlanır” şeklinde konuşmasını sürdürdü.
SICAK ÇARPMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR
Sıcak çarpmasının belirtilerine değinen Şengüldür, “Bilinç durumunda bozulma ve vücut ısısının 40 derece üzerinde olması en önemli iki bulgudur. Bununla beraber sıcak kırmızı cilt, çarpıntı, nefes darlığı, nefes açlığı, kan basıncında düşme görülebilir. Sıcağa bağlı gelişen pıhtılaşma bozukluğu nedeniyle ciltte ‘peteşi' ve ‘purpura' adı verilen lezyonlar görülebilir. Hastalar kişilik değişiklikleri, halüsinasyon görme, nöbet geçirme ya da bilinç kaybı şikayetleri ile acil servislere başvurabilirler” sözlerini kullandı.
ÇOCUKLAR VE YAŞLILARIN DAHA ÇOK DİKKAT ETMESİ GEREKİYOR
Acil Tıp Anabilim Dalı Başkanı Dr. Şengüldür, “Uç yaşlar kabaca 4 yaş altı ve 75 yaş üzeri olarak tanımlanabilir. Küçük çocuklarda vücudun ısı yönetimini sağlayan mekanizmaları henüz yeteri kadar gelişmediği için, yaşlı kişilerde de bu mekanizmalar eskisi kadar verimli çalışmadığı için sıcak maruziyeti daha derin olmaktadır. Küçük çocuklarda ve yaşlılarda sıvı kaybının tolere edilebilirliği daha azdır. Kronik hastalıkları olan kişiler, özellikle kalp hastaları diğer bir riskli gruptur. Sıcak nedeniyle genişleyen damarlar ve artan kalp atım hızı bu kişilerde kalp krizi riskini artırır. Kendini sıcaktan koruyamayacak durumda akıl hastalığı olan kişiler, alkolikler, evsizler sıcak çarpmaları için risk altındadır. Sıcak havalarda aşırı fiziksel egzersiz yapan kişilerde de sıcak çarpmaları görülür. Sıcak çarpması, genç sporcularda en sık 3. ölüm nedenidir” ifadeleriyle kimlerin daha fazla dikkat etmesi gerektiğini vurguladı.
SICAK ÇARPMASI ÖLDÜRÜCÜ OLABİLİYOR
Sıcak çarpması sonrasında hastalara nasıl tedavi uygulandığını anlatan Şengüldür, sıcağa maruziyet süresi ve şiddetinin hastaların iyileşme sürecinde de önemli rol oynadığını belirtti. Dr. Şengüldür, “Hastaların büyük bölümü vücut ısısını düşürmeye yönelik uygulamalar sonrasında klinik düzelme gösterir. Hastalarda elektrolit bozuklukları, kalp ritmi problemleri, böbrek yetmezliği, karaciğer hasarı gibi sorunlar gelişebilir. Sıcak maruziyeti uzun süreli olan kişilerde sıcak çarpması ölümcül olabilir” diye ekledi. Sıcak çarpması geçiren bireylerin hemen soğuk bir alana götürülmesi gerektiğini dile getiren Şengüldür, “Giysiler çıkarılmalı, vücut ısısı 39 derecenin altına düşürülmeye çalışılmalıdır. Vücut ısısını düşürmek için vücut su ile ıslatılmalı, koltuk altı ve kasık bölgesi gibi kıvrımlı alanlar ıslak havlularla nemlendirilmeli, buz uygulanmalıdır. Hastane şartlarında soğuk su ile mide lavajı uygulaması da yapılabilir. Sıcak çarpması hastalarında vücut ısısını düşürmek için ateş düşürücü ilaçlar verilmez, etkisizdir. Bilinç değişikliği olan hastaları yedirip içirmek güvenli değildir, solunum yoluna kaçacak sıvılar ve besinler tehlike oluşturur. Bilinci uygun olan kişilerde tuzlu ayran ya da su içirilebilir. Sıcak çarpması olduğu düşünülen hastalar acil servislere getirilmelidir” sözleriyle yapılması gerekeni anlattı.
NASIL KORUNULUR
Dr. Şengüldür, sıcak çarpmalarından korunmak için öncelikle öğle saatlerde gölgelik alanlarda zaman geçirilmesi gerektiğine işaret etti. Açık renkli, sentetik olmayan, ince yazlık kıyafetlerin giyilmesinin önemine değindi. Aşırı enerji isteyecek işlerden veya sporlardan kaçınılması gerektiğini vurguladı. Sporcuların ise sporlarını akşam saatlerinde gerçekleştirmelerinin daha yararlı olacağına değindi. Su içmek istemeseniz bile bolca su içilmesinin önemli olduğunun altını çizen Şengüldür en az 3 litre su içilmesinin korunma faktörünü arttıracağını dile getirdi. Klimasız ortamlarda bulunan bireyler için ise perdelerin kapalı tutulması ve bulunulan alanın ısınmaması sağlanmalı şeklinde konuştu.
Kaynak: İHA
